Toczniowe zapalenie nerek - zapalenie nerek, które rozwija się u osób z toczniem. Typowo dotyczy kłębuszków nerkowych, ale może również zajmować cewki nerkowe i tkankę miąższową nerek. Przyczyną choroby są przeciwciała skierowane przeciwko własnym tkankom (autoprzeciwciała). Wiążą się one z innymi substancjami wskutek czego powstają kompleksy immunologiczne, które z kolei gromadzą się w kłębuszkach nerkowych, wywołując zapalenie nerek.
Toczniowe zapalenie nerek może mieć różne nasilenie, od łagodnego do bardzo ciężkiego. Występuje u ok. 60% chorujących na toczeń.
Toczeń rumieniowaty układowy jest chorobą autoimmunologiczną i dotyczy wielu narządów. Przyczyną jest zaburzona praca układu odpornościowego, produkującego przeciwciała, które uszkadzają prawidłowe tkanki ustroju.
Początkowo toczniowe zapalenie nerek objawia się jedynie nieprawidłowymi wynikami badania moczu, w którym występuje białko, erytrocyty oraz wałeczki ziarniste. W tym czasie chory może zauważyć pienienie się moczu (co jest spowodowane dużą ilością białka w moczu) lub zmianę barwy moczu na ciemnobrunatną lub czerwonawą (co jest wynikiem obecności krwi w moczu).
Gdy utrata białka z moczem trwa dłuższy czas, mogą wystąpić obrzęki i często jest to pierwszy objaw choroby. Chory zauważa obrzęki stóp i podudzi (często na koniec dnia) lub opuchnięcie twarzy (zwykle rano). Obrzęki mogą szybko narastać i w ciągu paru dni chory może przybrać na wadze 5–10 kg. Może wystąpić nadciśnienie tętnicze.
Gdy uszkodzenie kłębuszków nerkowych jest duże, rozwija się niewydolność nerek. Jej objawem są nieprawidłowe wyniki badań krwi (zwiększone stężenie kreatyniny i mocznika). Gdy niewydolność nerek jest ciężka, objętość moczu może się wyraźnie zmniejszyć lub chory może nie oddawać moczu.
Zwykle u chorego występują również objawy zajęcia przez toczeń innych narządów.
Najbardziej typowe to: