Zespół krótkiego jelita

Opis schorzenia

Zespół krótkiego jelita (ang. short bowel syndrome, SBS) to rzadki stan, w którym dochodzi do sytuacji, gdzie jelito cienkie lub jego fragment ma wyłączoną funkcję. Powodem jest usunięcie chirurgiczne, albo pojawienie się choroby, która upośledza działanie jelita. Nie wiadomo dokładnie jaka długość jelita zapewnia prawidłowe wchłanianie składników odżywczych. Zależy to m.in. od:

• wieku osoby chorej,
• ogólnego stanu zdrowia,
• choroby zasadniczej, która wywołuje dolegliwości,
• zachowania bądź utraty jelita grubego.

Objawyzespołu krótkiego jelita mogą się pojawić u ludzi dorosłych, jeśli długość czynnego jelita cienkiego jest mniejsza niż 150–200 cm (normalna długość to około 5–6 m). Minimalna długość jelita, która pozwoli na żywienie doustne chorego zależy od wydolności pozostałych fragmentów jelita. Szansa na normalne przyjmowanie pokarmów drogą doustną istnieje, jeśli zachowało się 50–60 cm jelita cienkiego i całe jelito grube lub 100–115 cm jelita cienkiego, bez jelita grubego. Najczęstsze przyczyny zespołu jelita krótkiego to:

• martwica jelita, do której dochodzi w wyniku pojawienia się zatoru lub zakrzepu w naczyniach, które odżywiają ścianę jelita i utrzymują je przy życiu. Zabiegiem ratującym życie jest wówczas usunięcie chirurgiczne martwego fragmentu jelita.
• usunięcie fragmentu jelita z powodu różnych chorób: nowotworów jelit, urazów, choroby Leśniowskiego-Crohna;
• ciężkie zaburzenia wchłaniania, które zdarzają się u chorych po napromienianiu z powodu nowotworów w obrębie jamy brzusznej, u osób z celiakią, która nie odpowiada na leczenie;
• przetoki, czyli połączenie między uszkodzoną ścianą jelita a innymi narządami jamy brzusznej (przetoka wewnętrzna) lub połączenie jelita ze skórą (przetoka zewnętrzna). Dochodzi wtedy do przemieszczania się części treści pokarmowej z jelit na zewnątrz albo do środka jamy brzucha.

Objawy/dolegliwości

Objawy zespołu krótkiego jelita związane są z tym, że jelito nie podejmuje prawidłowo swoich funkcji. Wiadomo, że w jelicie cienkim zachodzi trawienie i wchłanianie białek, tłuszczów oraz cukrów. Tu także przyswajane są witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E, K i te rozpuszczalne w wodzie, wiele mikro- i makroskładników: wapń, magnez, żelazo czy cynk. Produkowane są również hormony, takie jak sekretyna i cholecystokinina. Wczesne powikłania zespołu krótkiego jelita to długo trwające:

• wyniszczające biegunki,
• odwodnienie (w przebiegu którego dochodzi do różnych zaburzeń elektrolitowych),
• niedobory pokarmowe (przede wszystkim magnezu, wapnia, żelaza, witamin),
• stopniowo postępujące wyniszczenie,
• w skrajnych przypadkach nieleczonego niedożywienia może dojść do śmierci osoby chorej.

Późne powikłania zespołu krótkiego jelita są wyrazem przewlekłych niedoborów pokarmowych. Pojawiają się:

• zaburzenia psychiczne i neurologiczne;
• problemy ze wzrokiem – są efektem niedoboru witamin oraz gromadzenia szkodliwych substancji typu mangan lub lit;
• zaburzenia rytmu serca spowodowane zaburzeniami elektrolitowymi, zwłaszcza niedoborem potasu i magnezu;
• niewydolność serca;
• zapalenie, bóle mięśni – niedobór selenu i witaminy B1;
• kamica nerkowa, której powodem jest zbyt duże wchłanianie szczawianów w jelicie grubym;
• zakażenie układu moczowego – częściej zdarzają się u kobiet, są związane z przewlekłymi biegunkami i tendencją do infekowania bakteriami kałowymi cewki moczowej;
• choroby kości i predyspozycja do złamań – zbyt mała podaż wapnia, magnezu, witaminy D, fosforanów.

Badania w zakresie obszaru