Zespół aktywacji makrofagów

Opis schorzenia

Zespół aktywacji makrofagów (Macrophage Activation Syndrome – MAS) charakteryzuje się narastającą aktywacją i proliferacją dobrze zróżnicowanych makrofagów i komórek dendrytycznych. Zaliczany jest obecnie do wtórnych zespołów hemofagocytarnych. Występuje w przebiegu heterogennej grupy chorób, włączając w to: infekcje, nowotwory, powikłania chorób układu krwiotwórczego oraz chorób autoimmunologicznych. Najwięcej opisów tego powikłania dotyczy jednak układowych chorób tkanki łącznej, zwłaszcza układowej postaci młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów (MIZS). Ponadto MAS może wystąpić w przebiegu:

• RZS,
• choroby Stilla u dorosłych,
• tocznia rumieniowatego układowego,
• zapalenia skórno-mięśniowego,
• twardziny układowej,
• choroby Kawasaki
• mieszanej choroby tkanki łącznej.

  Dotychczas nie ma jednoznacznych danych pokazujących, dlaczego wtórny MAS ujawnia się tylko u niektórych pacjentów. W pierwotnej limfohistiocytozie hemofagocytarnej (HLH) wywiad rodzinny czy mutacja genu dla perforyny mogą potwierdzić diagnozę. Obecnie uważa się, że kluczową rolę w patogenezie MAS odgrywają zaburzenia funkcji limfocytów cytotoksycznych i komórek NK oraz obniżona ekspresja perforyny (mutacja genu PRF1) na limfocytach CD8 i komórkach NK. Niektórzy podkreślają również udział niedoboru granzymu B. W efekcie dochodzi do ekspansji i aktywacji makrofagów, aktywacji limfocytów T oraz wzrostu produkcji IFNγ, GM-CSF. Wzmożona produkcja TNF-α, IL-1, IL-6 jest odpowiedzialna za wystąpienie głównych objawów klinicznych. W przypadku wtórnych zespołów hemofagocytarnych podkreśla się ponadto udział zakażeń (zwłaszcza wirusów z grupy Herpes) oraz wpływ leków, w tym stosowanych w terapii choroby podstawowej.

Objawy/dolegliwości

Objawy MAS narastają bardzo dynamicznie, a należą do nich:

• wysoka gorączka,
• hepatosplenomegalia,
• uogólniona limfadenopatia,
• nasilające się objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego:
  • bóle głowy,
  • zaburzenia świadomości,
  • letarg,
  • śpiączka,
• zajęcie układu oddechowego, krążenia, moczowego,
• zespół wykrzepiania śródnaczyniowego
• pancytopenia,
• wysoki poziom triglicerydów,
• niski fibrynogenu,
• wysoki poziom ferrytyny.

Badania w zakresie obszaru